Zabawa jest główną formą aktywności
dziecka w wieku przedszkolnym. Obserwując bawiące się dziecko
możemy je bliżej poznać, to czym się interesuje, co myśli, jakie
ma wyobrażenia, a także określić jego poziom uspołecznienia oraz
rozwój emocjonalny.
Zabawa jest naturalna, kształtuje
osobowość, pobudza fantazję, rozwija zmysł organizacji. Jest
głównym środkiem stymulacji rozwoju dzieci, przede wszystkim
dlatego, że jest naturalna, tym samym – bardzo autentyczna, bo
pochodzi od dziecka. Oczywiście potrzebuje wsparcia dorosłych, ale
nawet gdy zabawa jest organizowana przez osobę dorosłą, to powinna
należeć do dziecka, spełniać jego potrzeby, być otwarta na treść
jej przebiegu, tak by mogło czerpać z niej radość. Dzięki temu
maksymalizujemy możliwości intelektualne, emocjonalne dziecka.
Ważne jest, aby zabawy przybierały
różne formy, wpływające na wszechstronność.
Wyróżniamy poszczególne rodzaje
zabaw, oto niektóre z nich:
Manipulacyjne – można je
zaobserwować już od pierwszych miesięcy życia, od kiedy dziecko
opanuje czynność chwytania, czyli między 4 a 5 miesiącem życia i
trwają aż do wieku przedszkolnego. Dziecko 3 letnie jest u szczytu
swoich możliwości manipulacyjnych. Dziecko poznaje świat poprzez
oglądanie przedmiotów ich dotykanie, zapoznaje się z ich
kształtem, fakturą, określa twardość struktur poprzez chwytanie
i uderzanie. Zapoznaje się z dźwiękami, które mogą wywołać.
Manipulowanie to podstawowa forma zabawy przejawiająca pierwsze
kroki w poznawaniu świata. Dziecko spostrzega przedmiot za pomocą
zmysłu, a następnie przechodzi do aktywności z nim związanej.
Dzięki temu, postępuje rozwój sensoryczny i poznawczy.
Konstrukcyjne- tradycyjne klocki,
budowle z piasku, budowanie domków, szałasów, lepienie, babki z
piasku. Te aktywności są następstwem zabaw manipulacyjnych.
Początkowo dziecko nie zastanawia się
nad doborem materiałów, a z czasem metodą prób, błędów,
obserwacji zachowań przedmiotów, zaczyna pojmować ich różnice
wielkości i wagi, dzięki czemu tworzy coraz doskonalsze
konstrukcje.
Jakie płyną z nich korzyści?
-
rozwijają zdolności planowania: w czasie tworzenia konstrukcji
dziecko uczy się przewidywać następstwa swoich działań i
planować kolejne kroki
-
ćwiczą koordynację wzrokowo-ruchową: budowanie z instrukcją,
odwzorowywanie konkretnych etapów pomaga rozwijać koordynację
ręka-oko niezwykle ważną w czasie dalszej nauki w szkole
-
doskonalą umiejętności manipulowania przedmiotami i angażują
małą motorykę: dopasowywanie elementów, dokręcanie śrubek, uczą
precyzji, co przydaje się w szkole w nauce pisania, kreślenia
linii, jeżdżenia po śladzie
-
rozbudzają kreatywność
-
zaspakajają potrzeba tworzenia, dają przyjemność estetyczną
-
pomagają ćwiczyć uwagę i koncentrację: zabawy konstrukcyjne w
przeciwieństwie do tych tematycznych i ruchowych przebiegają
zazwyczaj w ciszy i skupieniu
-
uczą samodzielnego myślenia i działania
-
dają poczucie sprawstwa
Tematyczne – polegają na przyjęciu
jakiejś roli, stworzenie fikcji na zasadzie naśladownictwa –
często sytuacji z życia codziennego, które dzieci obserwują.
Uzewnętrzniają swoje spostrzeżenia np. w zabawie w dom jest mama,
tata i dzieci, rodzice zajmują się nimi, spędzają czas, pracują,
robią zakupy itd. To wszystko przejaw tego ile chłoną na co dzień,
jakie normy przyjmują , jak się funkcjonuje w społeczeństwie.
Dziecko uczestnicząc w zabawach
tematycznych jest dojrzalszą wersją samego siebie.
Każda zabawa, ma przebieg logiczny, a
to jak dziecko zachowuje się w roli którą przybiera odbiega od
tego jak zachowałoby się w takiej samej sytuacji na co dzień.
Zabawy tematyczne wyznaczają granicę stopnia rozwoju dzieci
młodszych i starszych. Dzieci młodsze są mniej doświadczone, mają
uboższy zasób słownictwa, a przede wszystkim odnoszenie się do
wszystkich sytuacji w otoczeniu z pozycji własnej osoby i swoich
potrzeb sprawia, że zabawy tematyczne dzieci 3-4 letnich różnią
się bardzo od tego samego rodzaju zabaw dzieci 5-6 letnich.
Ruchowe – prozdrowotne właściwości
aktywności fizycznej są powszechnie znane. Ruchliwość dziecka,
nieraz wręcz zadziwiająca dorosłego, także jest naturalna.
Pozytywnie wpływa na rozwój, między innymi na sprawność,
motorykę, pojęcie usytuowania przestrzennego, wzmocnienie
rozrastającego się układu kostnego i mięśniowego.
Poniżej wyszczególnione przykładowe
rodzaje zabaw ruchowych:
-zabawy orientacyjno-porządkowe
wyrabiają umiejętność oceny kierunku i odległości, orientację
w przestrzeni, uczą biegania bez potrącania, omijania przeszkód,
-
zabawy bieżne angażują duże grupy mięśniowe, pobudzają
krążenie, oddychanie,
- zabawy równoważne rozwijają zdolność
utrzymywania równowagi, uczą przekraczania przeszkód, działają
mobilizująco na układ nerwowy,
- zabawy z czworakowaniem
działają na organizm wszechstronnie- tak na układ wegetatywny, jak
i ruchowy,
- zabawy z elementem skoku i podskoku pobudzają
krążenie i oddychanie,
- zabawy z elementem wspinania i włażenia
ćwiczą sprawność pokonywania przeszkód,
- zabawy z elementem
rzucania, chwytania , toczenia, celowania rozwijają umiejętność
rzucania, chwytania, zdolność oceny kierunku i odległości,
-
zabawy rytmiczno- ruchowe wpływają na ogólne usprawnianie ruchowe
dzieci, wyrabiają poczucie rytmu, koordynację ruchową, ćwiczą
oddech.
Zabawy ruchowe można połączyć z
muzycznymi – taniec, inscenizacje piosenki, reagujące na rytm
piosenki związane z budową piosenki, taneczne polegające śpiewaniu
piosenki z jednoczesnym wykorzystaniem ruchów zgodnych z jej
charakterem.
Warto
obserwować dziecko podczas zabawy, wspierać go w niej. Dać
możliwość różnorodnej aktywności. . Zwłaszcza w czasach
wszechobecnej elektroniki, która bardzo ogranicza aktywność
dziecka. Jeśli jest już ona w życiu małego człowieka obecna, to
niech tablet, komputer czy telefon będzie jedynie alternatywą i
dodatkową umiejętnością, a nie przeważającą aktywnością.
Szkoda na nie dzieciństwa i potencjału jaki drzemie w dziecku.
Najlepiej przeplatać zabawy ruchowe z bardziej statecznymi
Autor: Katarzyna
Wychowawca Grupy Delfiny