Rodzaje zabaw

Wraz z rozwojem teorii pedagogiki poświęconej zagadnieniu zabawy dziecka, powstało wiele klasyfikacji dziecięcych zabaw według różnych kryteriów. I tak, ze względu na liczbę uczestników zabawy, można wyróżnić zabawy grupowe oraz indywidualne, kiedy to dziecko bawi się samotnie. Ze względu na aspekt stopnia samodzielności dziecka zaangażowanego w zabawę, możemy wyróżnić zabawy swobodne oraz zabawy kierowane. Te ostatnie – w przeciwieństwie do zabaw swobodnych – są aranżowane i kontrolowane przez opiekunów, pedagogów czy rodziców. Zabawy kierowane powinny odbywać się według zaplanowanego scenariusza i zgodnie z regułami narzuconymi przez osobę kierującą zabawą – tylko w taki sposób zaproponowana zabawa pozwoli osiągnąć zamierzony cel. Zabawa swobodna jest natomiast w pełni samodzielnym działaniem podejmowanym przez dziecko, które jest zarówno aktywnym uczestnikiem jak i twórcą procesu zabawy.

Ze względu na charakter samego procesu zabawy niemiecka badaczka psychologii rozwojowej Ch. Buhler w swojej pracy naukowej „Dziecięctwo i młodość” zaproponowała następujący podział zabaw:

- zabawy funkcjonalne, polegające na wykonywaniu danej czynności zgodnie z ustalonymi regułami, według polecenia lub zamysłu, np. skakanie, klaskanie, jazda na rowerze, gra w łapki itp.

- zabawy w fikcję, polegające na naśladowaniu i odgrywaniu ról, np.: odgrywanie roli matki, naśladowanie osób reprezentujących poszczególne zawody, zabawa „w dom”, rozmawianie z zabawkami, wcielanie się w bohaterów bajek.

- zabawy receptywne, polegające na aktywizowaniu funkcji percepcji i wykorzystaniu umiejętności obserwacji najbliższego otoczenia, np. oglądanie filmów, słuchanie bajek, oglądanie przedstawień, obserwowanie czynności wykonywanych przez inne osoby, słuchanie piosenek i in.

- zabawy konstrukcyjne, odwołujące się do twórczej i kreatywnej właściwości zabawy, których efektem końcowym są wytwory działań dziecka, np. rysowanie, budowanie z klocków, lepienie z plasteliny, śpiewanie piosenek, opowiadanie, robienie zabawek na choinkę, wycinanie itp.

Zabawa nie może być traktowana jako wypełniacz czasu. Powinna być kreatywna, by wspierać dziecko na każdym etapie jego rozwoju. Musimy pamiętać, że każe dziecko jest inne i rozwija się we własnym tempie. Dla dzieci w tym samym wieku różne zabawy mogą być atrakcyjne, łatwe bądź trudne. Zawsze starajmy się dopasować gry do upodobań i zdolności naszego dziecka i pamiętajmy, że nauka poprzez zabawę ma być przede wszystkim przyjemna dla dziecka.

Autor: Patrycja - Ukończyła Business School Studium Policealne na kierunku Psychologia i Socjologia oraz Wyższą Szkołę Pedagogiczną ZNP w Warszawie na kierunku wychowanie przedszkolne i edukacja wczesnoszkolna z terapią pedagogiczną.