Wraz z przyjściem na świat drugiego dziecka wiele rzeczy w rodzinie ulega zmianie.
W sytuacji szczególnej znajduje się dziecko, które do tej pory było jedynakiem. Od dorosłych w dużej mierze zależy to, czy dziecko zaakceptuje młodszego braciszka lub siostrzyczkę. Rodzice zwykle obawiają się, że maluch będzie zazdrosny o noworodka i zacznie traktować go jako potencjalnego rywala, z którym trzeba będzie walczyć o miłość i uwagę rodziców. Jak przygotować dziecko na przyjście nowego członka rodziny?
Zapowiedź przyjścia na świat nowego członka rodziny jest ekscytującym przeżyciem zarówno dla dorosłych, jak i dla dziecka. Czas oczekiwania na młodsze rodzeństwo to okres, w którym szczególną uwagę należy poświęcić na przygotowanie starszego dziecka do nadchodzących zmian. Otulony miłością i troską jedynak nawet nie przypuszcza, że uwaga rodziców, skupiona dotąd na nim, może zostać rozproszona. Na wiadomość o ciąży mamy w małych główkach pojawiają się pytania i lęki: Jakie będzie to nowe dziecko? Czy zabierze mi zabawki i mój pokój? Czy mamusia i tatuś już mnie nie chcą? Są to naturalne emocje i nie można dziecka za nie winić. Można jednak pomóc mu poradzić sobie z nimi poprzez ich oswojenie.
Proces oswajania dzieci z przyjściem na świat rodzeństwa rozpocząć należy jeszcze w ciąży. Im młodsze jest dziecko, tym później można mu przekazać radosną nowinę, najlepiej wówczas, gdy brzuch stanie się widoczny. Starsze dziecko może być już bardziej spostrzegawcze i zauważyć, że z mamą coś się dzieje - warto więc wyjaśnić mu przyczynę takiego stanu. Sama rozmowa powinna być przeprowadzona z rozwagą. Dziecko musi wiedzieć, z czym wiąże się pojawienie się noworodka w domu. Będzie to czas dezorganizacji dotychczasowego życia. Niemowlę jest bardzo absorbujące, będzie często płakało i na początku dużo spało. Jednocześnie musimy zapewnić starszaka o swojej niezmiennej miłości i o tym, że rodzice nadal będą mieli dla niego czas (na wspólną zabawę, czytanie bajek, wyjście na spacer itp.). Formą przyzwyczajania się do zmian może być wspólne przeżywanie ciąży. Ważne może być zarówno dotykanie i mówienie do brzuszka czy oglądanie zdjęć z USG. Warto także sięgnąć po ciążowe pamiątki z czasów noszenia pod sercem malucha, z którym rozmawiamy. Opowieść o tym, jak rodzice na niego czekali, wspólne oglądanie zdjęć, da dziecku informację, że także ono było wyczekiwane i upragnione. Dobrze jest także sięgnąć po fotografie przedstawiające potomka tuż po narodzinach i opowiedzieć, jakie uczucia towarzyszyły rodzicom podczas jego narodzin, powrotu do domu i opiekowaniu się nim. Da to również dziecku możliwość zwizualizowania tego jak będzie wyglądał nowo narodzony brat lub siostra. Dobrym pomysłem mogą być wspólne zakupy wyprawkowe i przygotowanie pokoju dla nowego domownika. Jeśli jednak dziecko nie ma ochoty na współpracę w tej kwestii, należy dać mu czas na oswojenie się z myślą o zmianach i nie namawiać na siłę ani do wspólnych przygotowań, ani dzielenia entuzjazmu.
Mówiąc o nadchodzącej nowej sytuacji należy skupić się głównie na odpowiadaniu na pytania dziecka, nie zaś na opowiadaniu mu o tym co może się wydarzyć. Nadmiar informacji może być przytłaczający, a komunikaty typu „Nie przestaniemy Cię kochać.” „Brat/siostra nie zajmie twojego miejsca w naszym sercu.” mogą zadziałać dokładnie odwrotnie od zamierzeń rodzica. Tego typu sugestie mogą sprawić, że dziecko zacznie myśleć o młodszym rodzeństwie jak o rywalu, mimo że wcześniej nie postrzegało go w ten sposób. Jeśli jednak widzimy, iż starsze dziecko czuje się zagrożone albo niepewne w nowej sytuacji rodzinnej nie warto tego faktu przemilczać. Trzeba rozmawiać z dzieckiem o jego uczuciach i lękach, by nie utwierdzało się w przekonaniu, że te emocje są wstydliwe albo zakazane.
Maluchowi trudno czasem zrozumieć i zaakceptować fakt, że musi dzielić się czasem
i uwagą rodziców z kimś innym. Do tej pory miał mamę i tatę na wyłączność. Rodzice nie mogą żądać od starszego dziecka, by zawsze szło na ustępstwa albo oddało swoje zabawki młodszemu. Należy szanować własność dziecka i uczyć go, by dobrowolnie umiało dzielić się z innymi. By dziecko czuło się ważne i doceniane, należy podkreślać jego znaczenie w wychowaniu malca. Dobrze jest więc zorganizować dni tak, by jak najwięcej czasu spędzać ze starszym dzieckiem - zarówno w większym gronie, jak i tylko we dwoje. Może to być zaangażowanie dziecka do opieki nad niemowlęciem - podawanie kosmetyków podczas przewijania czy kąpieli, odkładanie ubranek do kosza z brudnymi rzeczami, wieczorne czytanie bajek lub śpiewanie kołysanek małemu braciszkowi czy siostrzyczce. Prócz czasu spędzonego wspólnie z najmłodszym członkiem rodziny, dobrze jest też dać starszakowi swoją wyłączną uwagę – pójść do kina, na spacer, czy plac zabaw, poczytać książkę, rysować, lepić z plasteliny. Możliwości jest mnóstwo, a w aktywność mogą włączać się wszyscy członkowie rodziny – tata, babcia, dziadek, (by nieco odciążyć najbardziej zaabsorbowaną w tym okresie mamę).
Niezwykle ważne i motywujące jest chwalenie dziecka. Docenianie jego starań, głośne
i szczere uznanie i powtarzanie, jaki jest dzielny i jak jesteśmy z niego dumni z pewnością udowodni starszakowi, że lęk o utratę rodzicielskiej miłości nie ma odzwierciedlenia
w rzeczywistości, a mały przybysz to nie intruz, a przyjaciel z którym już nie długo będzie się można świetnie bawić.
Autor: Natalia
Jest absolwentką Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, na Wydziale Studiów Edukacyjnych kierunek: Pedagogika, Wychowanie Przedszkolne i Nauczanie Początkowe
