Integracja
sensoryczna odpowiada za odbieranie i prawidłowe interpretowanie
bodźców zmysłowych. Jej najintensywniejszy rozwój przypada między
3 a 7 rokiem życia.
Kiedy proces integracji sensorycznej nie przebiega prawidłowo można
zaobserwować to w zachowaniu dziecka.
Twórcą
Terapii SI (Sensory Integration) była A.
Jean Ayres,
amerykańska doktor filozofii psychologii uczenia i psychoterapeuta
zajęciowy. W latach 70-tych dr Ayres wysnuła hipotezę, iż proces
przetwarzania
na poziomie zmysłów u dzieci jest rozłożony w czasie.
W rozwoju mogą pojawić się nieprawidłowości i deficyty w
zakresie integracji informacji płynących z wielu zmysłów. Jako
przyczynę, wskazywała nieefektywną lub błędną, pracę neuronów
integrujących dane ze wszystkich zmysłów. Według teorii
dostarczenie odpowiednich bodźców może niwelować te neurologiczne
zaburzenia, którymi są „zaburzenia przetwarzania sensorycznego”.
W Polsce z Terapią Integracji Sensorycznej możemy spotkać się od
lat 90tych ubiegłego wieku, natomiast dopiero w ciągu ostatnich
kilkunastu lat teoria ta stałą się popularnie diagnozowana.
Skąd
biorą się zaburzenia integracji sensorycznej? Mielinizacja ma
miejsce już w okresie płodowym. Jest to proces tworzenia osłonek
mielinowych (inaczej tłuszczowych) wzdłuż włókien nerwowych
mózgu i rdzenia kręgowego, które będą odpowiadały za efektywny
przebieg impulsów nerwowych. W życiu płodu lub w okresie
okołoporodowym może dojść do pojawienia się mikrouszczerbków w
systemie nerwowym. Zaburzenia te mogą mieć także podłoże
genetyczne.
We
wczesnych latach życia dziecka bardzo ważne jest zapewnienie mu
prawidłowej stymulacji. Bo o ile problemów z integracją
sensoryczną nie można „nabyć” to można pewne aspekty rozwoju
dziecka zaniedbać, co w konsekwencji może prowadzić do zaburzeń.
Również tendencje do problemów z SI można niwelować za pomocą
prostych czynności tak często powtarzanych przez rodziców przy
niemowlęciu.
Przede
wszystkim opiekując się maluszkiem/przedszkolakiem wyzbądźmy się
częstego kontaktu z telewizorem, tabletem bądź innego rodzaju
ekranem. Częste wystawianie dziecka na szybko zmieniające się
obrazy i barwy wzmocnione dźwiękiem prowadzi do przebodźcowania.
Tak
samo w późniejszym wieku sytuacja wygląda z grami komputerowymi.
Kołysanie czy bujanie, czytanie, masaże, delikatny ruch do powolnej
muzyki zdecydowanie lepiej sprawdzą się w opiece nad małym
dzieckiem niż gdyby zostawało sam na sam z bajką. Dodatkowo
wzmacnia to więź między maluchem a rodzicem. Być może to rozwój
technologiczny dzisiejszych czasów uwypuklił zaburzenia SI, gdyż
mimo pozornego zajęcia pozostawia on użytkującego zdecydowanie
bardziej biernym (angażowanie co najwyżej 2 zmysłów na raz) niż
popularne zajęcia z czasów młodości naszych rodziców i dziadków.
Jeżeli
widzimy, że nasze dziecko ma problem z równowagą, łapaniem piłki,
używaniem nożyczek lub samodzielnym ubieraniem, opóźniony jest
rozwój mowy lub niski poziom koncentracji może oznaczać to
zaburzenia integracji sensorycznej, które nie mijają same z siebie
a nieradzenie sobie z podanymi sytuacjami będzie powodowało
wycofanie u dzieckz lub agresję. Zaburzenia SI można podzielić na
rodzaje. W zależności od rodzaju możemy każdy z nich dodatkowo
podzielić na typ podwrażliwy (w skrócie szukanie bodźców) i
nadwrażliwy (unikanie bodźców).
Rodzaj
zaburzeń – przedsionkowy:
-
podwrażliwość – wrażenie jakby dziecko ciągle rozpierała
energia, skakanie, bieganie, wspinanie się, kręcenie, turlanie,
upadania, huśtanie, ciągły ruch ale również dziecko może
niezauważać, że spada lub sprawiać wrażenie braku potrzeby ruchu
-
nadwrażliwość – sprawianie wrażenie strachu przed ruchem,
unikanie szybkiego ruchu i biegu, lęk przed wysokością, lęk przed
upadkiem, unikanie huśtania, kręcenia, zjeżdżalni, drabinek,
zeskakiwania oraz przebywania głową w dół
Rodzaj
zaburzeń – proprioceptywny:
-
podwrażliwość – upadanie i ocieranie się o przedmioty, mocny
nacisk (silny kontakt fizyczny) na przedmioty oraz silne przytulanie
do innych osób, brak wyczucia różnicy między mocno a delikatnie –
problem z dostosowaniem siły, niskie napięcie mięśniowe,
uderzanie kończynami o twarde powierzchnie
-
nadwrażliwość – przebywanie w spoczynku niż ruch, unikanie
skakania, biegania, czołgania się a nawet przepychania, niepokój
gdy ktoś porusza jego nogami lub rękoma
Rodzaj
zaburzeń – dotykowe:
-
podwrażliwość – chętne jedzenie nowych potraw oraz wkładanie
przedmiotów do buzi, poszukiwanie mocnego kontaktu fizycznego, chęć
do prac manualnych przy których można się pobrudzić lub coś
uciskać – najwygodniej robić to rękami, dotykanie wszystkiego,
brak zwracania uwagi na uderzenia lub urazy, skaleczenia, dotyk ze
strony innych, brak reakcji na ból
-
nadwrażliwość – unikanie niektórych faktur (w tym ubrań),
niechęć do pobrudzenia się lub dotykania czegoś palcami lub boso,
niechęć do lekkiego dotyku (np. przytulania),obcinania paznokci i
włosów, manipulacji przy buzi, mycia twarzy, włosów i zębów, do
nowych potraw i tendencja do odruchu wymiotnego
Rodzaj
zaburzeń – słuchowe:
-
podwrażliwość – przykładanie uszu do tego, co wibruje
(słuchanie pralki, suszarki, odkurzacza) lub poszukiwanie „hałasu”,
wydawanie głośnych dźwięków, trzaskanie drzwiami oraz rzucanie
przedmiotami, częsty brak reakcji na własne imię oraz na sytuacje
mające miejsce dookoła – wrażenie nieobecności lub
nieświadomości
-
nadwrażliwość – unikanie dźwięków pralki, odkurzacza itp.
oraz innego rodzaju hałasu (burza, silny wiatr), łatwa
dekoncentracja uwagi, trudności z zasypianiem, wydawanie głośnych
dźwięków, unikanie mycia uszu, nadmierne pobudzenie w hałasie,
częste zatykanie uszu rękami, strach przed niespodziewanymi
dźwiękami (dzwonek w szkole, karetka, alarm)
Rodzaj
zaburzeń – wzrokowe:
-
podwrażliwość – zainteresowanie różnymi punktami i rodzajami
światła, trudność w śledzeniu przedmiotów w ruchu, przy
przepisywaniu pomijanie liter, sylab lub ich części, trudności w
ocenie odległości oraz w układaniu puzzli i odwzorowywaniu
-
nadwrażliwość – dziecko woli półmrok lub delikatne światło
(źle znosi słońce), unika świecących zabawek oraz kontaktu
wzrokowego, jest pobudzenie przy nadmiarze doznań świetlnych
Rodzaj
zaburzeń – smakowo-węchowe:
-
podwrażliwość – problemu z wyczuciem zapachu lub jego
określeniem, wąchanie przedmiotów z bardzo bliskiej odległości,
brak umiejętności rozróżniania temperatury posiłku oraz smaku
(słony, słodki, gorzki, kwaśny), unikanie potraw, które chrupią
a także są w określonym kolorze i fakturze
-
nadwrażliwość – unikanie zbyt ciepłego jedzenia, unikanie
różnego rodzaju faktur, koloru i luźnej konsystencji (kisiel,
budyń) jedzenia, nadmierne wyczulenie na różne smaki (słony,
gorzki, kwaśny) oraz wyraziste zapachy
Po
więcej informacji odsyłam Państwa do znalezionej prezentacji oraz
artykułu:
W
razie wątpliwości zachęcam również do odwiedzenia strony
Polskiego Stowarzyszenia Terapeutów Integracji Sensorycznej, na
której można wypełnić kwestionariusz sensomotoryczny dotyczący
dziecka.
Właściwa
diagnoza jest kluczem do terapii dziecka i jeżeli jako rodzice lub
nauczyciele podejrzewamy zaburzenia w sferze przetwarzania integracji
bodźców powinniśmy jak najszybciej zgłosić się/zasygnalizować
rodzicom wizytę w Porani Terapii Integracji Sensorycznej. W terapii
wykorzystywane są przedmioty różnych faktur, masaże, huśtanie
lub balansowanie na kołysce, jednak na
zajęciach jest bardzo istotna obecność
rodzica,
ponieważ jest on czynnym uczestnikiem terapii dziecka. Do
części ćwiczeń są potrzebne specjalne przyrządy lub przedmioty
a także pomieszczenie natomiast pozostałe z nich można wykonywać
w zaciszu domowym lub z wykwalifikowanym terapeutą korzystającym z
przedmiotów codziennego użytku.
Autor: Dominika
Absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego na kierunku Pedagogika, ze specjalizacjami: Wczesnoszkolne Nauczanie Języka Angielskiego oraz Animacja Społeczno-Kulturalna.
