Będziesz miał braciszka! Syndrom detronizacji jedynaka.

Wraz z przyjściem na świat drugiego dziecka wiele rzeczy w rodzinie ulega zmianie. 

W sytuacji szczególnej znajduje się dziecko, które do tej pory było jedynakiem. Od dorosłych w dużej mierze zależy to, czy dziecko zaakceptuje młodszego braciszka lub siostrzyczkę. Rodzice zwykle obawiają się, że maluch będzie zazdrosny o noworodka i zacznie traktować go jako potencjalnego rywala, z którym trzeba będzie walczyć o miłość i uwagę rodziców. Jak przygotować dziecko na przyjście nowego członka rodziny?

Zapowiedź przyjścia na świat nowego członka rodziny jest ekscytującym przeżyciem zarówno dla dorosłych, jak i dla dziecka. Czas oczekiwania na młodsze rodzeństwo to okres, w którym szczególną uwagę należy poświęcić na przygotowanie starszego dziecka do nadchodzących zmian. Otulony miłością i troską jedynak nawet nie przypuszcza, że uwaga rodziców, skupiona dotąd na nim, może zostać rozproszona. Na wiadomość o ciąży mamy w małych główkach pojawiają się pytania i lęki: Jakie będzie to nowe dziecko? Czy zabierze mi zabawki i mój pokój? Czy mamusia i tatuś już mnie nie chcą? Są to naturalne emocje i nie można dziecka za nie winić. Można jednak pomóc mu poradzić sobie z nimi poprzez ich oswojenie. 

Proces oswajania dzieci z przyjściem na świat rodzeństwa rozpocząć należy jeszcze w ciąży. Im młodsze jest dziecko, tym później można mu przekazać radosną nowinę, najlepiej wówczas, gdy brzuch stanie się widoczny. Starsze dziecko może być już bardziej spostrzegawcze i zauważyć, że z mamą coś się dzieje - warto więc wyjaśnić mu przyczynę takiego stanu. Sama rozmowa powinna być przeprowadzona z rozwagą. Dziecko musi wiedzieć, z czym wiąże się pojawienie się noworodka w domu. Będzie to czas dezorganizacji dotychczasowego życia. Niemowlę jest bardzo absorbujące, będzie często płakało i na początku dużo spało. Jednocześnie musimy zapewnić starszaka o swojej niezmiennej miłości i o tym, że rodzice nadal będą mieli dla niego czas (na wspólną zabawę, czytanie bajek, wyjście na spacer itp.). Formą przyzwyczajania się do zmian może być wspólne przeżywanie ciąży. Ważne może być zarówno dotykanie i mówienie do brzuszka czy oglądanie zdjęć z USG. Warto także sięgnąć po ciążowe pamiątki z czasów noszenia pod sercem malucha, z którym rozmawiamy. Opowieść o tym, jak rodzice na niego czekali, wspólne oglądanie zdjęć, da dziecku informację, że także ono było wyczekiwane i upragnione. Dobrze jest także sięgnąć po fotografie przedstawiające potomka tuż po narodzinach i opowiedzieć, jakie uczucia towarzyszyły rodzicom podczas jego narodzin, powrotu do domu i opiekowaniu się nim. Da to również dziecku możliwość zwizualizowania tego jak będzie wyglądał nowo narodzony brat lub siostra. Dobrym pomysłem mogą być wspólne zakupy wyprawkowe i przygotowanie pokoju dla nowego domownika. Jeśli jednak dziecko nie ma ochoty na współpracę w tej kwestii, należy dać mu czas na oswojenie się z myślą o zmianach i nie namawiać na siłę ani do wspólnych przygotowań, ani dzielenia entuzjazmu. 

Mówiąc o nadchodzącej nowej sytuacji należy skupić się głównie na odpowiadaniu na pytania dziecka, nie zaś na opowiadaniu mu o tym co może się wydarzyć. Nadmiar informacji może być przytłaczający, a komunikaty typu „Nie przestaniemy Cię kochać.” „Brat/siostra nie zajmie twojego miejsca w naszym sercu.” mogą zadziałać dokładnie odwrotnie od zamierzeń rodzica. Tego typu sugestie mogą sprawić, że dziecko zacznie myśleć o młodszym rodzeństwie jak o rywalu, mimo że wcześniej nie postrzegało go w ten sposób. Jeśli jednak widzimy, iż starsze dziecko czuje się zagrożone albo niepewne w nowej sytuacji rodzinnej nie warto tego faktu przemilczać. Trzeba rozmawiać z dzieckiem o jego uczuciach i lękach, by nie utwierdzało się w przekonaniu, że te emocje są wstydliwe albo zakazane.

Maluchowi trudno czasem zrozumieć i zaakceptować fakt, że musi dzielić się czasem 

i uwagą rodziców z kimś innym. Do tej pory miał mamę i tatę na wyłączność. Rodzice nie mogą żądać od starszego dziecka, by zawsze szło na ustępstwa albo oddało swoje zabawki młodszemu. Należy szanować własność dziecka i uczyć go, by dobrowolnie umiało dzielić się z innymi. By dziecko czuło się ważne i doceniane, należy podkreślać jego znaczenie w wychowaniu malca. Dobrze jest więc zorganizować dni tak, by jak najwięcej czasu spędzać ze starszym dzieckiem - zarówno w większym gronie, jak i tylko we dwoje. Może to być zaangażowanie dziecka do opieki nad niemowlęciem - podawanie kosmetyków podczas przewijania czy kąpieli, odkładanie ubranek do kosza z brudnymi rzeczami, wieczorne czytanie bajek lub śpiewanie kołysanek małemu braciszkowi czy siostrzyczce. Prócz czasu spędzonego wspólnie z najmłodszym członkiem rodziny, dobrze jest też dać starszakowi swoją wyłączną uwagę – pójść do kina, na spacer, czy plac zabaw, poczytać książkę, rysować, lepić z plasteliny. Możliwości jest mnóstwo, a w aktywność mogą włączać się wszyscy członkowie rodziny – tata, babcia, dziadek, (by nieco odciążyć najbardziej zaabsorbowaną w tym okresie mamę).

Niezwykle ważne i motywujące jest chwalenie dziecka. Docenianie jego starań, głośne 

i szczere uznanie i powtarzanie, jaki jest dzielny i jak jesteśmy z niego dumni z pewnością udowodni starszakowi, że lęk o utratę rodzicielskiej miłości nie ma odzwierciedlenia 

w rzeczywistości, a mały przybysz to nie intruz, a przyjaciel z którym już nie długo będzie się można świetnie bawić.

Autor: Natalia 

Jest absolwentką Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, na Wydziale Studiów Edukacyjnych kierunek: Pedagogika, Wychowanie Przedszkolne i Nauczanie Początkowe

How to get kids to eat more vegetables?

It is a matter of which probably a lot of parents have to deal with. Period between autumn and winter time is start slowly and our children get sick more often.  Unfortunately they do not want to eat fruits or vegetables which allow them at least a little to maintain the proper level of vitamins in their bodies which are necessary to protect them from some diseases or simple cold.
 If you want make them eat try these tips:
⦁ Keep a bowl of fruit on the kitchen table for a quick, easy snack
⦁ Always have freshly cut vegetable sticks in the refrigerator
⦁ When you make a pancakes add bananas or berries
⦁ Provide dried fruit instead of candy

Eat Together
If you snack on fruit in front of your kids, they’re more likely to meet their fruit and vegetable requirements, according to a new study in Appetite. Krisena Borenstein, a mother of two children aged three and four, has seen this type of role mode
ling work firsthand. While her kids loved berries, they wouldn’t try apples or pears. Watching their father crunch into apples eventually piqued their interest enough to want “What Daddy eats?”

Don't Give Up
Your kid can be very picky. It may take as many as 10 to 15 tries with a new food before a child is willing to accept it.
⦁ Think about color, smell and texture when introducing a child to a new food. A child may enjoy raw crunchy broccoli but not cooked broccoli in casseroles, or soft canned peaches but not freshly sliced peaches
⦁ Be a positive role model. Eat a variety of fruits and vegetables
⦁ Encourage your child to try new foods in a comfortable meal environment
⦁ Make it smaller, maybe your kid is not able to eat the whole apple, then it is better when you make a small slices of it
⦁ Tell them how fruits and vegetables are great for our body, you can even say a little lie secrets like bananas are amazing for our eyes or muscles, make them to believe it!

Autor: Aleksandra

Studentka Wyższej Szkoły im. Pawła Włodkowica w Płocku na kierunku: Edukacja Wczesnoszkolna i Wychowanie Przedszkolne. Absolwentka Oxford Cherwell College w Wielkiej Brytanii oraz policealnej szkoły medycznej na kierunku Ratownik Medyczny

 

Tutoring, czyli pozwól mi pomóc innym

Rodzice i nauczyciele są niezwykle ważni w życiu przedszkolaka. Niestety, w ciągu nauki, zdarzają się sytuacje, że nasz podopieczny wydaje się być wyjątkowo oporny i nie jest w stanie czegoś zapamiętać lub zrozumieć. A gdyby tak zamiast nauczyciela wiedzę przekazywało dziecko – rówieśnik?

Tutoring (od angielskiego „tutor” – nauczyciel) jest formą wspierania w nauce przez bardziej doświadczoną osobę, która nie jest profesjonalnym nauczycielem. Tutorem może być każdy – rodzic, opiekun, wolontariusz, brat, siostra. Może być nim również kolega albo koleżanka, a wtedy mamy do czynienia w tutoringiem rówieśniczym.

Tutoring to współpraca dwóch osób, gdzie ta bardziej doświadczona pomaga swojemu uczniowi w zrozumieniu jakiegoś zagadnienia, uzupełnieniu wiadomości czy opanowaniu umiejętności. Tutor wspiera przez udzielanie swojemu podopiecznemu wskazówek, instrukcji oraz porad.

Z pewnością znajdą się tacy, którzy uznają taki pomysł za mało realny a wręcz niebezpieczny, gdzie jego powodzenie będzie graniczyło z cudem. Sceptycy powiedzą, że dzieci nie posiadają wystarczającej wiedzy aby uczyć, nie są w stanie rozwiać wątpliwości swojego ucznia lub odpowiednio uargumentować swoich odpowiedzi.

Oczywiście jest to możliwe. Jednak, jeżeli proces taki będzie monitorowany przez nauczyciela możemy uniknąć powyższych problemów. Relacja na poziomie dziecko-dziecko niesie ze sobą wiele korzyści. Dziecku jest łatwiej zrozumieć dziecko niż dorosłego, ponieważ operuje tym samym językiem, posiada zbliżony zasób wiedzy, doświadcza podobnych wrażeń oraz wymagań ze strony dorosłych, a także mierzy się z podobnymi trudnościami. Co więcej, dzieciom łatwiej jest imitować zachowania swojego rówieśnika, niż osoby dorosłej.

Według szwajcarskiego psychologa Jeana Piageta „dyskusja” między dziećmi niesie ze sobą większe korzyści poznawcze niż dyskusja z osobą dorosłą, która dzieciom wydaje się być wszechwiedząca, co zaburza równowagę sił takiej relacji. W czasie nauki poprzez tutoring korzysta zarówno tutee (uczeń) i tutor. Uczeń zyskuje wiedzę, otrzymuje trafne informacje zwrotne, ma poczucie pełnienia pieczy nad swoim procesem uczenia przy jednoczesnym braku oceny przez nauczyciela profesjonalistę. Tutor natomiast systematyzuje swoją wiedzę, powtarza i lepiej zapamiętuje przekazywane informacje, uzupełnia braki, a także uczy się wysławiania swoich myśli. W kontakcie z rówieśnikiem wypowiedzi dziecka są dłuższe, bardziej uporządkowane oraz zróżnicowane pod względem gramatycznym. W relacji na takim poziomie dziecko nie obawia się, że zostanie poprawione przez dorosłego.

Tutoring ma także duże znaczenie w kontekście społecznym. Buduje relacje i zażyłości między rówieśnikami. Relacja jeden na jeden (tutor i uczeń) rozwija umiejętność uważnego słuchania, pozwala skonfrontować swoją wiedzę z wiedzą rówieśników a także ją uzupełnić.

Tutoring, może być również relacją, gdzie pojawia się więcej niż jeden uczeń. Poprzez manipulowanie doborem do uczącej się „grupy” oraz zmianę uczestników takiej relacji dzieci uczą się współpracy i współdziałania w różnych grupach, jak również przezwyciężania swoich antypatii.Dzieci za pomocą tej metody uczą się także wchodzenia w różne role społeczne i funkcjonowania w nich.

To, o czym musimy pamiętać to fakt, że pomoc rówieśnicza nie jest w stanie zupełnie zastąpić tradycyjnej relacji nauczyciel profesjonalista – uczeń oraz, że dzieci w roli tutorów bardziej skupiają się na samym zadaniu np. treści jaką przekazują niż na osiągnięciu samego celu nauczania lub opanowania pewnej umiejętności przez swojego ucznia. Dzieci dają również mniej werbalnych i precyzyjnych instrukcji niż dorośli. 

Mimo tego, pozwalajmy naszym pociechom pomagać sobie wzajemnie, wspólnie rozwiązywać zadania, tłumaczyć dlaczego wiosną pojawiają się na drzewach liście czy co to jest nastrój. Może być to prośba o wytłumaczenie czegoś grupie lub koledze (powinny być to informacje, co do których mamy pewność, że zostały już wcześniej opanowane przez tutora), pomoc przy wycinaniu lub jakakolwiek inna forma pomocy koleżeńskiej czy pomocy rodzeństwu. Nauczy to dzieci większej samodzielności, rozbudzi empatię oraz poczucie odpowiedzialności za inną osobę. Metodę tę także warto stosować nawet przy codziennych czynnościach domowo-przedszkolnych jak sprzątanie czy ubieranie się. Uważam, że trakcie nauki przedszkolnej tutoring może być stosowana już u dzieci 4 i 5 letnich lub młodszych, o ile ich nauczyciel zdecyduje, że jego wychowankowie są już na niego gotowi.

Autor: Dominika

Absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego na kierunku Pedagogika, ze specjalizacjami: Wczesnoszkolne Nauczanie Języka Angielskiego oraz Animacja Społeczno-Kulturalna.

Zadania dyrektora w procesie promocji przedszkola

Dyrektor przedszkola jest to osoba, która odgrywa istotną role w podejmowaniu i wspomaganiu działań pedagogicznych. Dyrektor nie tylko promuje, organizuje i nadzoruje działania związane z reformą, ale jego twórcze przywództwo, umiejętności zarządzania, monitorowania, sposób komunikowania się oraz sposób motywowania pracowników są gwarancją akceptacji i powodzenia zmian.

Uważam, że w pracy dyrektora należy łączyć cechy przywódcy i menedżera. Przywódca przewodzi ludziom, tworzy wizje i inspiruje do jej urzeczywistniania, natomiast menedżer zarządza instytucją, planuje i organizuje bieżące działania.

Jako organ prowadzący jednostkę pedagogiczną systemu oświaty został wyposażony w kompetencje z zakresu prawa pracy o systemie oświaty, a także kodeks pracy. Ustawy te określają zadania dyrektora, które precyzują dokładnie odpowiedzialność za powierzone zadania.  Z punktu publicznoprawnego rola dyrektora jest to jednostka organizacyjna w postaci przedszkola a także jako organ wspomagający kieruje działalnością i reprezentuje go na zewnątrz. Do najważniejszych zadań dyrektora przedszkola należy tworzenie odpowiednich warunków do realizacji zadań dydaktyczno - pedagogicznych, wychowawczych i opiekuńczych przedszkola oraz kształtowanie przyjaznej atmosfery pracy w przedszkolu. Dyrektor powinien kierować i inspirować kadrę pedagogiczną do innowacji metodycznych i dydaktycznych a także stwarzać warunki do realizacji awansu zawodowego nauczycieli, współdziałać z organem nadzorującym, nadzorować prawidłową dokumentację przedszkola i zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

Dyrektor może dobrze wypełniać swoją funkcje jeżeli jego działania cechują się funkcjonalnością i elastycznością a także odpowiednim podejściem do różnych typów i temperamentów ludzi pracujących w zespole.

Kierowanie przedszkolem wymaga od dyrektora umiejętnego zarządzania a za razem gospodarowania środkami z budżetu finansowego oraz pozyskiwania funduszy, które mają na celu poszerzanie bazy przedszkola i również dbanie o ciągły rozwój placówki.  

Przedszkole jako placówka oświatowa powinno promować wartości wychowawcze oraz siebie w środowisku lokalnym a także wykorzystywać zasoby przedszkola na rzecz wzajemnego rozwoju. 

Dyrektor jako organ decyzyjny powinien działać zgodnie z przyjętą koncepcją przedszkola uwzględniając potrzeby rozwojowe i emocjonalne dzieci w wieku przedszkolnym. Koncepcja pracy przedszkola powinna być znana rodzicom i również przez nich akceptowana. Statut jest aktem prawnym regulującym zadania, strukturę organizacyjną i sposób działania podmiotu prawa publicznego. Wymagania co do formy i treści poszczególnych rozdziałów statutu określają każdorazowo odrębne przepisy. Statut powinien określać m.in. nazwę, typ przedszkola oraz cele i zadania, organ prowadzący, zakres zadań nauczycieli i pracowników przedszkola.

Ewaluacja wewnętrzna jest bardzo pozytywnie oceniana przez nauczycieli przedszkola jak i dyrekcje gdyż jest to potrzebne narzędzie do tego aby sprawdzić efekty i zaangażowanie swojej pracy czy przedszkole np. dobrze funkcjonuje, czy potrzebne są jakieś zmiany czy trzeba ulepszyć system komunikacji, który jest tak bardzo ważny w zespole. Ewaluacja wewnętrzna pozwala poznać opinie szerszej grupy ludzi a także ulepszyć działania oceniania przedszkola i również efekty nauczania dzieci w wieku przedszkolnym. Jest to pozytywna forma, która jest skoncentrowana na danym problemie gdyż sami badani sami są w stanie podać obszar nad którym trzeba pracować by go ulepszać aby płynęła z tego wspólna korzyść.

Dyrektor, nauczyciele oraz pracownicy administracyjni mają znaczący wpływ na jakość oferowanych usług edukacyjnych w przedszkolu.  Praca ta musi być zespołowa, ponieważ ma bezpośredni wpływ na wizerunek pozytywny przedszkola, jak i na podopiecznych placówki. Poszczególne organy działają tak ze sobą by każdemu dawały możliwość swobodnego działania do podejmowania decyzji w ramach swych kompetencji. 

W nadzorowaniu pracy nauczycieli powinien być zastosowany system zespołowego podejmowania decyzji gdyż we współdziałaniu pracowników przynosi on  lepsze rezultaty, ponieważ praca ludzi w zespole tworzy możliwość dzielenia się swoją wiedzą lub też wymianą doświadczeniami, poszukiwaniami wspólnych rozwiązań, udzielania sobie lub też innym pomocy a także wspierania się co jest bardzo istotne.

Dyrektor przedszkola podejmując  podział pracy pomiędzy osobami powinien uwzględnić indywidualne predyspozycje każdego z nich.

Efekt pracy zespołowej nauczycieli określają działalność przedszkola poprzez opracowane dokumenty a są nimi program wychowawczo -  opiekuńczy przedszkola, statut przedszkola, plan rozwoju przedszkola, wymagania edukacyjne na poszczególnych etapach rozwojowych, program realizacji MEN, plan działań związanych z mierzeniem jakości pracy przedszkola, wewnątrz przedszkolne wskaźniki służące do dokonywania oceny pracy nauczycieli.

Każde przedszkole powinno być zainteresowane tym, aby kontakt wzajemny przedszkole – rodzina był najbliższy, najważniejszy i obejmował możliwie szeroko sprawy dziecka. Walka o przetrwanie na rynku usług edukacyjnych to nowe wyzwanie dla dyrektora przedszkola. Rodzice w dzisiejszych czasach pragną optymalnych warunków dla rozwoju swoich dzieci, szukają dobrego przedszkola zarówno pod względem  lokalowym, jak i pod względem fachowej kadry.

Uważam, że zaangażowanie ze strony rodziców powinno obejmować stałą współpracę i czynny udział w życiu przedszkola. Należy podkreślić, że rodzice im więcej kontaktują się z przedszkolem, tym chętniej współpracują, z własnej inicjatywy włączają się w różne formy pomocy, są otwarci na wskazówki i porady nauczycieli. Priorytetowym celem współpracy dyrektora z rodzicami powinno być kształtowanie środowiska poprzez stworzenie partnerskich relacji.

Autor: Patrycja - Ukończyła Business School Studium Policealne na kierunku Psychologia i Socjologia oraz Wyższą Szkołę Pedagogiczną ZNP w Warszawie na kierunku wychowanie przedszkolne i edukacja wczesnoszkolna z terapią pedagogiczną.

HOW TO PREPARE YOUR CHILD TO SCHOOL?

This article will appear useful especially for those parents, who are on the verge of making their decisions concerning sending their children to school. However, I hope the tips included here will help also those, who have some more time to thing about this crucial sphere of their and their children’s lives.

TEACH THEM SCHEDULES

Usually, children who attend preschools are familiar with various schedules. They have a schedule of the day that specifies what activity comes after which and that is super important when it comes to their later school life. As parents, you can continue certain order of to-do things also after preschool time. What I mean precisely, is homework. Even if your child does not have any worksheets to fill in that he or she brought from preschool, you can easily create them on your own. It is simply to make them aware of the fact that the thing called “homework” will soon appear in their lives and become a regular thing they will have to bear with. They will avoid the initial “shock” connected with it and will have time planned to exercise at home.

TEACH THEM TO EAT LUNCH 

Well…as my teaching experience shows me, the tendency for a child to become a fussy eater increases with age. When children are 2-3 years old, they eat their meals with huge appetite, but when they are six, they start being picky and claim to be full all day, even when they did not eat a thing  I guess it is typical, but encouraging them to eat lunch is always worth trying. For example by preparing colourful, yummy looking meals! Let’s be honest, even a sandwich can look amazing when we try. I am not going to describe it in details here, type “children lunch ideas” in Google and you will find tons of super creative ideas!

BE SUPPORTIVE

Nothing helps your child cope with the problems like a helpful hand. Ensure your little one that if anything appears on his or her way, you are always there to fight the obstacle with them. Also, discuss together, that it is only appropriate to talk about all of the unsettling situation happening in school with the family. This should motivate your child to always confess what is problematic for them, from the first moment of their school life, to the later stages of it.

Autor: Joanna
Absolwentka studiów magisterskich na Uniwersytecie Marii Skłodowskiej- Curie w Lublinie, specjalizacja: Filologia Angielska z przygotowaniem pedagogicznym i metodycznym.

Bezpieczne Wakacje

Wakacje jest to szczególny czas, któremu sprzyjają  warunki atmosferyczne do wypoczynku nad wodą. Otaczająca nas przyroda pozwala odpocząć fizycznie i psychicznie gdy jest się oczywiście bezpiecznym.
  
W  wakacyjnym okresie rodzice kierują uwagę na swoje pociechy, gdyż  w czasie wyjazdów, długich i uciążliwych podróży czy choćby krótkich wypadów za miasto na dzieci czekają rożne niebezpieczeństwa. Nie ma niestety idealnego rozwiązania, który zapewnił by nam i naszym dzieciom maksymalne bezpieczeństwo podczas wakacji,  jednak trzeba zmniejszyć do minimum stopień ryzyka. O to kilka cennych rad jak spędzić bezpieczne wakacje :

⦁ NAD WODĄ
 Zatłoczona plaża z pewnością nie jest bezpieczna dla naszej pociechy i pojawia się tutaj ryzyko zagubienia się dziecka. W takim tłumie wystarczy sekunda aby dziecko umknęło nam z oczu taka sytuacja jest szczególnie stresująca i dla rodziców, i dla zagubionego dziecka. Pomocniczym rozwiązaniem, a także alternatywą dla rodziców jest opaska, którą dziecku zakłada się przed podróżą czy też przed wyjściem na plażę.

  Na opasce umieszcza się dane kontaktowe takie, jak numer telefonu do rodziców, imię i nazwisko dziecka oraz adres. Opaska jest regulowana tak aby można było dopasować ją do rozmiaru ręki dziecka i by uniknąć jej zgubienia podczas zabawy. Zdecydowanie jest to sposób na zwiększenie bezpieczeństwa w czasie wakacji, jednak nie można zapominać, by przed wybraniem się w podróż porozmawiać z dzieckiem i wytłumaczyć mu, jak należy postępować i zachowywać się w takiej sytuacji.

⦁ ROWER, WROTKI I PIŁKA
  Wakacje nie zawsze są spędzane poza domem i oznacza to rekreację na dworze. Gdy jest ładna pogoda dzieci się nudzą w domu cóż możemy wtedy robić? Otóż spędzamy wtedy czas aktywnie i wybieramy rower, wrotki czy też grę w piłkę.  Zawsze trzeba pamiętać że jezdnia to nie plac zabaw i trzeba na niej zachować szczególną ostrożność.

  Rower dziecięcy powinien być wyposażony tak samo jak rower osoby dorosłej czyli w światło białe przednie, światło czerwone tylne, odblask tylny, przynajmniej jeden sprawny hamulec i sygnał dźwiękowy. W praktyce rowerki często nie mają świateł czy dzwonków. Ten sprzęt zwiększa masę roweru oraz przy wywrotce może się uszkodzić. Jednak oświetlenie jest niezbędne, jeśli jeździcie z waszym dzieckiem po zmroku lub przed świtem. Co ważne  światła czynią rower „dorosłym”, co mocno podnosi jego atrakcyjność w oczach dziecka. Najważniejsze jest jednak, że dziecko uczy się, że to naturalne wyposażenie pojazdu.
                                     
Warto również doczepić do roweru chorągiewkę w intensywnym kolorze, aby zwiększyć widoczność dziecka.

  Jazda w kasku nie jest obowiązkowa gdyż nie ma takiego obowiązku wynikającego bezpośrednio z przepisów prawa, ale przy niektórych upadkach pozwoli uniknąć guza. Pod jednym warunkiem  kask musi być prawidłowo założony i dobrze dopasowany do głowy dziecka instrukcja na ten temat dołączona jest do kasku.




Spokojna głowa w KASKU

  Podsumowując udane wakacje przytoczę wiersz  polskiej pisarki Wiery  Badalskiej  „Wakacyjne rady”'

Głowa nie jest od parady
I służyć ci musi dalej.
Dbaj więc o nią i osłaniaj,
Kiedy słońce pali.
Płynie w rzece woda,
Chłodna, bystra, czysta.
Tylko przy dorosłych
Z kąpieli korzystaj.

Jagody nieznane
Gdy zobaczysz w borze,
Nie zrywaj! Nie zjadaj,
Bo zatruć się możesz.

Urządzamy grzybobranie.
Jaka rada stąd wynika?
Gdy jakiegoś grzyba nie znasz,
Nie wkładaj do koszyka.

Biegać boso- przyjemnie,
Ale ważna rada:
Idąc na wycieczkę
Dobre buty wkładaj!

Autor: Patrycja - Ukończyła Business School Studium Policealne na kierunku Psychologia i Socjologia oraz Wyższą Szkołę Pedagogiczną ZNP w Warszawie na kierunku wychowanie przedszkolne i edukacja wczesnoszkolna z terapią pedagogiczną.

Pięć sposobów jak chronić nasze dziecko w wakacje

During the last time we have to deal with quite hot days every day that can cause many problems with our health. What do we need to remember when hot weather causes unnecessary problems for our children’s life.

Vacation time already almost started and you’re probably planning trips to the beach, backyard barbeques and playground play dates.

HERE A FEW KEY TIPS TO SAFELY HEAD OUTSIDE WHEN IT’S HOT.

LIMITING DAYTIME SUN

When planning daytime activities is good to limit sun exposure as much as possible between the hours of 10 a.m. and 4 p.m., when the sun is strongest. That rule is especially important for infants, who are less able to sweat. 

SUN SAFETY

⦁ Older kids should be kept out of the sun as much as possible, particularly in the summer and between 11am and 3pm

⦁ If you go out when it’s hot, attach an umbrella or sunshade to your baby’s pushchair to keep them out of direct sunlight.

⦁ Apply a sunscreen with a sun protection factor of at least 15 to your baby's skin. Make sure the product also protects against both UVA and UVB rays. Apply the sun cream regularly.

⦁ Make sure your child wears a sunhat with a wide brim or a long flap at the back, to protect their head and neck from the sun.

AVOID DEHYDRATION

Everybody, especially children need to drink plenty of fluids to avoid becoming dehydrated because their body surface, as a proportion of their overall weight, is much greater than an adult's. So they produce more heat during physical activity and they sweat less than adults. This reduces their ability to get rid of body heat and could lead to dehydration.

Make sure children drink often even if the children aren't thirsty- about every 20 minutes.

BE CREATIVE!

⦁ kids over six months old and they get bored with water, try giving them a combination of very diluted fruit juice, ice cubes and homemade fruit juice

⦁ older children, plenty of fruit and salad will also help keep their fluid levels up.

⦁ WARNING SIGNS OF DEHYDRATION

⦁ Seems tired 

⦁ Has dark eyes

⦁ Is irritable or crying

⦁ Has hot and dry skin or looks pale

⦁ Has a high temperature

⦁ Vomits or has diarrhoea

⦁ Is not eating or drinking

Autor: Aleksandra

Studentka Wyższej Szkoły im. Pawła Włodkowica w Płocku na kierunku: Edukacja Wczesnoszkolna i Wychowanie Przedszkolne. Absolwentka Oxford Cherwell College w Wielkiej Brytanii oraz policealnej szkoły medycznej na kierunku Ratownik Medyczny

Learning English through stories and drama

Storytelling and drama activities are one of the most effective in learning foreign languages. Through them, children develop understanding of themselves and the world around them. This way of learning engages children’s interest, imagination and attention and also develop their language skills in a holistic way. Moreover, storytelling and drama help children improving social skills.

During these activities they can feel free, so it’s the way to express emotions. Of course, there are much more advantages of both of these methods. The most important of them are developing concentraction skills, emotional intelligence, learning strategies, predicting, hypothesizing, guessing skills, positive attitudes. Using drama activities after some story children can show their understanding. It helps young learners asossiate actions, words and meanings in a natural and enjoyable way. Drama provides many opportunities for multi-sensory, kinaesthetic responses to stories and engages children in ”learning by doing”. Below you can find some examples of using storytellling and drama.

Storytelling and drama acivity in one :  

https://www.youtube.com/watch?v=P5S0nDUmSbY 

Some drama games, which can be modify 

https://www.youtube.com/watch?v=uGxKZlOnOus

Storytelling activities (eg. Dear Zoo by Rod Campbell):

- Initial storytelling

Tell the story to the children using mime and gesture to convey the meaning of some verbs and adjective in the repeated pattern on eahc page. 

- Respond with gestures 

Tell the story and encourage children to join in wit gestures.

- Correct the animal 

Tell the story naming the wrong animals and children correct you. 

Moreover, ask the child to predict the end of the story, predict the story after showing the cover of the book,  draw some scene from the story. 

To tell the story we can use some tools such as flashcards – cards with the pictures of characters/scenes from the stories and puppets, which children love to see, hear and touch. They will help us to gather children and encourage them to take part in the activities. 

Useful links to practice drama at home: 

http://www.bbbpress.com/dramagames/

http://www.kidactivities.net/post/Drama-Games-and-Activities.aspx

http://www.pyjamadrama.com/fun-games/drama-games-for-pre-school-children

Dear Parent, please remember about reading stories before your child goes to sleep! You can also create your own story to retell it different ways. It will develop child’s creativity and his-/her self-confidence.  

Rozwój motoryczny – potrzeba ruchu u przedszkolaków

Nie biegaj! Nie skacz! Zejdź stamtąd! Zrobisz sobie krzywdę! Ile razy powtarzaliśmy te zdania. Potrzeba ruchu jest naturalna i czasami ciężka do zaspokojenia szczególnie u dzieci w wieku przedszkolnym. Najlepszym miejscem żeby się „wyszaleć” jest plac zabaw lub podwórko. Jednak, choćbyśmy się bardzo starali, nie da się spędzać na nim każdego dnia. Mimo częstego upominania „Pomyśl zanim zrobisz”, dziecko przedszkolne najpierw reaguje ruchem.

Wiek przedszkolny jest tak zwanym złotym okresem rozwoju dziecka. To w tych latach dzieci najszybciej uczą się nowych rzeczy, najłatwiej jest im przyswoić sposoby korzystania z roweru, style pływackie, sztuki walki, jazdę na nartach, grę w piłkę, grę na instrumentach, czy związany z rozwojem intelektualnym -  język obcy. 

Sprawność ruchowa dziecka przejawia się w tzw. motoryce dużej (biegi, wspinanie się, pływanie, skoki) oraz motoryce małej (manipulacje na przedmiotach, chwytanie, posługiwanie się narzędziami). W okresie przedszkolnym potrzeba ruchu jest ogromna.  Ze względu na nią dzieci mają tendencję do ruchów rozrzutnych, często zbyt obszernych lub w większej ilości niż jest to potrzebne. Dzięki takiemu wypróbowywaniu, ruchy stają się z czasem bardziej harmonijne i płynne. W ten sposób dzieci doskonalą koordynację ruchową. Poruszanie się staje się bardziej przemyślane, celowe oraz dokładne. Dzięki dokładności ma szanse rozwijać się motoryka mała oraz wykonywanie czynności samoobsługowych. Działania z związane z tym typem motoryką jest wbrew pozorom dużo trudnej opanować. Są one mniej intuicyjne i bardziej męczące niż ruchy dużych partii mięśniowych należących do zakresu motoryki dużej. Jest to przeciwnie niż u osób dorosłych. Wiąże się to również z wydolnością młodego organizmu i jego psychiką. Dzieci odmiennie niż dorośli szybciej się męczą, ale i proces regeneracji przebiega u nich znacznie szybciej. To dlatego często mówimy, że dziecko ma niespożyte pokłady energii. Zmęczenie u dzieci najczęściej wynika z nierównomiernie rozłożonych przerw. Dlatego pociechy co jakiś czas same (nieświadomie) zmieniają formę ruchu. 

Rozwój ruchowy nie jest jednak równomierny. Zależy on od budowy ciała i predyspozycji genetycznych (m.in. płeć), a jego tempo z roku na rok się zmienia. Rozwój motoryczny (ruchowy) uwarunkowany jest prawidłową budową i czynnością układu ruchu oraz sterującego nim układu nerwowego. Najważniejsze są tu prawidłowa budowa i działanie układu kostno-stawowego i mięśniowego, kręgosłupa, tułowia i kończyn, zwłaszcza stóp. O przebiegu tego rozwoju decydują też czynniki genetyczne (tzw. uzdolnienia ruchowe) i wpływy zewnętrzne (stymulowanie ze strony środowiska). 

Dla pierwszych lat życia charakterystyczna jest znaczna dynamika rozwoju. Niemowlę cechuje brak koordynacji ruchów. Dziecku trzyletniemu natomiast ciężko jest wysiedzieć w miejscu. Nieustanne jest ono zajęte eksplorowaniem otaczającego środowiska czy w czasie ruchu manipulacją na zabawkach. Około 3 roku życia koordynację funkcji motorycznych przejmuje kora mózgowa, a proste ruchy lokomocyjne są opanowane w podstawowym zakresie. Zaczyna się rozwijać także integracja neuromotoryczna. Ruchy dzieci czteroletnich w porównaniu do swoich młodszych kolegów stają się bardziej pewne i precyzyjne a dzieci coraz zwinniejsze. Lepiej niż młodsze reagują na sygnały i polecenia a także mają mniej problemu ze skupieniem uwagi. U pięciolatków następuje przyspieszenie rozwoju motorycznego. To właśnie głównie wiek 5 lat nazywany jest „złotym okresem rozwoju”. Wzrasta doświadczenie oraz rozwija się pamięć ruchowa. W tym wieku również zaczynają się uwypuklać różnice między płcią w trakcie wykonywania różnych czynności. Dzieci sześcioletnie stają się natomiast silniejsze i sprawniejsze w zakresie wcześniej doskonalonych czynności. Związane jest to z osiąganiem gotowości szkolnej określanej jako gwarancja prawidłowej adaptacji w nowym środowisku szkolnym. Siedmiolatki idąc do szkoły opanowują prawie połowę ruchów charakterystycznych dla człowieka już dorosłego, a współpraca kończyn dolnych i górnych oraz tułowia jest zauważalna w trakcie chodu. U dzieci siedmioletnich pogłębiają się zainteresowania sportowe oraz wzrasta siła motywacji, a także związane z tym osiąganie sukcesu na polu motoryki. 

Potrzeba ruchu to nie tylko bieganie i skakanie ale również najprostsze codzienne czynności, które nie wymagają obszernych ani szybkich ruchów. Jednak w tych drugich dziecko odnajduje najwięcej przyjemności. Ruchowe „pobudzenie” dziecka może być oznaką prawidłowego rozwoju układu ruchu (i nie tylko!), a także najlepszą, bo naturalną i spontaniczną, okazją do zaobserwowania nieprawidłowości. Jest ono również oznaką samodzielności i pewności siebie.  Dlatego pozwalajmy dzieciom skakać, biegać i tańczyć na ile tylko możemy. Każda ich czynność jest kolejną próbą rozwijania mięśni, repertuaru ruchów oraz doskonalenia ich.

Opracowała: Dominika

Absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego na kierunku Pedagogika, ze specjalizacjami: Wczesnoszkolne Nauczanie Języka Angielskiego oraz Animacja Społeczno-Kulturalna.

Znaczenie wody w życiu przedszkolaka

Woda jest to podstawowy element człowieka jest ona niezastąpiona w życiu. Bez wody ludzie  cierpieli by z pragnienia , głodu a także popadali by na wszelkie choroby. Każdego dnia tracimy wodę w organizmie poprzez oddychanie , pot a także przemianę materii. Dzieci powinny uzupełniać braki wody przez cały dzień nie tylko jeśli mają pragnienie. Dlatego w przedszkolu dbamy o to aby każdemu dziecku nie zabrakło  bogatej w odżywcze składniki wody, która zapewnia odpowiedni rozwój dzieciom. W każdej Sali są kąciki kropelki gdzie przedszkolaki mogą się napić  wody wtedy kiedy mają tylko na to ochotę .

                               

Młode organizmy najlepiej w tym wieku przyswajają wodę ze wszystkich innych napojów i najważniejsze jest to że woda nie zawiera żadnych substancji słodzących i zbędnych kalorii. Celem picia wody jest nie tylko gaszenie pragnienia , ale zapewnianie równowagi wodno elektrolitowej w organizmie. W przypadku dzieci zalecana ilość spożywanej wody jest mniejsza niż u osób dorosłych. A więc dla maluchów w wieku od 1 do 3 roku  życia zapotrzebowanie wynosi 1300ml wody , dla dzieci w wieku od 4 do 6 roku życia zapotrzebowanie wynosi 1700ml wody. Najlepszą wodą dla dzieci w wieku przedszkolnym jest woda niskozmineralizowana jak i średniozmineralizowana z zawartością soli mineralnych od 500 do 1500 mg/l. Warto też pamiętać aby woda dla dzieci nie była zbyt wysoko nasycona dwutlenkiem węgla. Pamiętajmy aby od małego wyrabiać zdrowe nawyki żywieniowe w tym picie wody , ponieważ wpłynie to nie tylko na aktualne samopoczucie, ale również na długofalową jakość życia. Wielu specjalistów od żywienia rekomenduje picie wody niskosodowej poniżej 20 mg sodu na litr z uwagi na nadmiar soli w diecie, co prowadzi do nadciśnienia. Inni twierdzą, że za nadmiar sodu odpowiadają przede wszystkim przesolone potrawy ,a sód jest potrzebny do utrzymania równowagi elektrolitów w organizmie, zwłaszcza w czasie upałów.

O to  kilka wskazówek , jak  wybrać i  kupić dobrą a przede wszystkim zdrową wodę dla dziecka :

⦁ Dokładnie przeanalizuj informacje zawarte na etykiecie butelki np. woda źródlana – neutralna dla organizmu 

⦁ Dokładnie szukaj informacji o składnikach mineralnych zawartych w wodzie np. magnez (Mg) , sód (Na)

⦁ Wybierz wodę niskozmineralizowana , niskosodową, niegazowaną gdyż nerki dzieci nie są przystosowane do przyswajania wody wysokozmineralizowanej 

⦁ Z gazem czy bez gazu? Zdecydowanie bez gazu taka woda jest zdrowsza dla dzieci .

Autor: Patrycja - Ukończyła Business School Studium Policealne na kierunku Psychologia i Socjologia oraz Wyższą Szkołę Pedagogiczną ZNP w Warszawie na kierunku wychowanie przedszkolne i edukacja wczesnoszkolna z terapią pedagogiczną

HOW MUSIC INFLUENCE YOUNG LEARNERS

As a great fun of music, I always try to enrich my lessons with some musical pieces. It is not only about listening, but also about the engagement in learning through songs that gives us pretty much endless opportunities to do so. The variety of songs for young learners is huge; from those based on pure relaxation, to those created for the typical educational purposes. In this article, I would like to present the advantages of using sounds and their undeniable importance in the process of teaching.

MUSIC AND RHYTHM

Children love to learn some rhythmic structure. They start from clapping the simple rhythmic patterns, usually based on words, f.eg. “mo-ther”, “grand-pa-rents” or children’s names “Ha-nia”, “Mi-ko-łaj”. There is a wide variety of songs typically created for the purpose of teaching rhythm. Here are some examples:

Nature Jam's Preschool Prodigies Pilot - Sweet Beets

<click on the image>

The Crocodile Snap

<click on the image>

To the Music - Actions song for kids

<click on the image>

Stop – Go Song

<click on the image>

MUSIC AND ITS EDUCATIONAL PURPOSES

This is very simple – every song for children teaches them something. You can revise any type of vocabulary and structures with some music pieces. Here are, in my opinion, the most interesting examples:

Count And Move

<click on the image>

Months of the Year Song - 12 Months of the Year

<click on the image>

Seven Days | Days of the Week Song | Word Power

<click on the image>

The opposites song

<click on the image>

MUSIC AND RELAXATION

Children really enjoy the moment of relaxation during the lesson. They lay down, close their eyes and imagine things that remind them of something positive. Then they sit and talk about the images created in their little heads. So much fun! Here are some great relaxation songs that help to calm children down:

Latika's theme

<click on the image>

Relaxing Music | Calming Music for Children | Music for Study

<click on the image>

Twinkle Twinkle Little Star

<click on the image>

Sweet Dreams (Goodnight Song)

<click on the image>

I hope you like my ideas and they are going to be useful in your everyday music experience with your little ones. Remember that singing and dancing with your child is very important and the joy it brings, worth every moment of losing your breath while doing so.

Autor: Joanna
Absolwentka studiów magisterskich na Uniwersytecie Marii Skłodowskiej- Curie w Lublinie, specjalizacja: Filologia Angielska z przygotowaniem pedagogicznym i metodycznym.

„Czy chore dziecko może przyjść do przedszkola?”

Odpowiedź na pytanie postawione w tytule jest bardzo prosta : absolutnie nie. Oczywiście my, pracownicy przedszkola, rozumiemy, że nie każdy katar oznacza od razu ciężką chorobę. Zdajemy sobie również sprawę, że większość szefów sceptycznie patrzy na kolejne zwolnienie lekarskie na chore dziecko, a nie zawsze jest ktoś, kto może zostać z maluchem w domu. Jesteśmy jednak odpowiedzialni za całą grupę i stąd nasze wątpliwości, gdy zwracając uwagę na katar i kaszel utrzymujące się u dziecka od tygodnia, po raz kolejny otrzymujemy odpowiedź „to alergia”. 

Komu szkodzi chore dziecko w przedszkolu?

Cóż, nie owijając w bawełnę… wszystkim. Po pierwsze sobie samemu. Dziecko chore jest marudne , zmęczone i nie korzysta z pobytu w przedszkolu nawet w najmniejszym stopniu. Nie mówiąc już o tym, że nawet zwykłe przeziębienie pozostawione samo sobie może przerodzić się w coś dużo gorszego. Czasami lepiej malucha „przetrzymać” w domu

1-2 dni, zamiast narażać go na powikłania.

Po drugie, chore dziecko w przedszkolu jest zagrożeniem dla innych przedszkolaków. Jedne dzieci mają lepszą, inne słabszą odporność i przez zwykły „katarek” kolegi z grupy mogą poważnie się rozchorować. Pod uwagę trzeba wziąć też fakt, że wiele przedszkolaków ma w domu rodzeństwo, nierzadko bardzo małe. Nie mamy prawa narażać ich zdrowia. 

Kiedy zostawić dziecko w domu?

Rodzice najlepiej znają swoje dziecko i wiedzą kiedy rzeczywiście jest chore. Jest jednak pewna grupa objawów, które świadczą o tym, że dziecko bezwzględnie powinno zostać w domu. Są to :

• gorączka
• utrzymujący się uciążliwy kaszel i katar
• biegunka, wymioty, mdłości
• wysypka
• zaczerwienione oczy i zbierająca się w nich wydzielina ropna
• złe samopoczucie

Dodatkowo, często zdarza się, że dzieci wracają do przedszkola od razu po przebytej chorobie lub też są przyprowadzane z prośbą, by nie wychodziły na spacer, „bo mają katarek”. Nie jest to dobre rozwiązanie. Jeśli dziecko jest niewystarczająco zdrowe, żeby wyjść na krótki spacer, powinno raczej zostać w domu. Dla dobra własnego i innych przedszkolaków.

Autor: Martyna - absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego, specjalizacja: Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna. Ukończyła również studia magisterskie, specjalizacja: Pedagogika Wczesnoszkolna z Wczesnym Nauczaniem Języka Angielskiego.

EMOTIONAL DISORDERS IN PRESCHOOL AGE CHILDREN

For the first time the concept of emotional disorders appeared in the thirties of the twentieth century. According to the test results in most of the kids, in the subsequent stages of development, there are various types of symptoms which we can be taken as disorders, but they can also appear in children who are developing normally (like: fear or anger). Unfortunately emotional disorders appear very often in preschool age children. Usually this type of children make significant behavioral problems. 

CAUSES OF EMOTIONAL DISORDERS

The most important things we can consider as causes of emotional disorders are: lack of acceptance, love, sensitivity, sense of security and self-esteem, as well as family conflicts or emotional problems in parents life. In situation when these life experiences prevail in a child’s life, its emotional development will not work properly. 

According to S. Gerstman causes of emotional disorders are connected with:

1. Excessive emotional contact with people we love .This problem might be caused by an overprotective attitude or anxiety disorder of in the mother’s behavior; as a consequence the child is afraid to leave the mother even for a short time. 

2. Consumer attitude, which may be the result of errors in educational type of limited independence: prohibiting the child from participating in household duties

3. Emotional egotism which is characterized by lack or shortage of the development of higher feelings, particularly social ones, but also the inability to reciprocate the feelings of love and compassion with others

4. A sense of inferiority or excessive power. 

ANXIOUS CHILDREN

Neurotic disorders rely on morbidly fearful situation of stress. Constant anxiety and fear prevent child from proper adaptation to the conditions and requirements of the environment, and cause behavioral disorders. The concept of neurosis was introduced in 1776 by doctor Cullen. Today we know that the main causes of neurosis are traumatic experiences stemming from the unfavorable situations in the external environment, causing disturbance of normal functioning.

1. Variability of the requirements-  sparing a child at home by the parents, and requiring independent working at kindergarten

2. Contradictory requirements- rewarding and punishing a child for its behaviour (in different environments).

3. Requirements maladjusted to child’s possibilities

EATING PROBLEMS

Appetite disorder is a neurotic lack of appetite. This disorder occurs in about 2/3 of preschool children.

The eating disorder may be a reaction to:

1. Giving your child food it does not approve 

2. Jealousy of siblings and the love of parents (i.e. newborn in the family)

3. Need of attention and care

In some children who suffer from nervous disorders we can observed vomiting, coexisting with anorexia, or existing spontaneously as a reaction to the unpleasant experience related to eating.

HYPERACTIVE CHILDREN

Usually these type of children can easily explode with anger, scream or cry in situations when others do not react so violently. They find it hard to calmly and patiently overcome adifficulties that are accumulating . Emotional reactions of these children are violent, disproportionately strong to the stimulus. Hyperactive children are characterized by a weak, hyperactive, labile nervous system; they get tired quickly while doing something, hyper action lasts briefly giving way to the short duration of the protective braking. As a result, these children are  easily weary, tired and are not persistent in their tasks. It is essential to remember that hyperactive reactions are not due to child’s bad intentions or malice, but are the result of certain typological characteristics of the nervous system.

TO SUM UP

Discussing the various disorders symptoms and the causes of their occurrence will help understand, that they do not lie only in the child, but they are also child's responses to the conditions created by adults. As more and more often we can observe various emotional disorders in the kindergarten age children, I believe that both educators and parents should have a thorough knowledge on this subject. It can help with quicker diagnosis of emotional disorders and establishing cooperation with parents in order to develop effective actions.

Autor: Aleksandra
Studentka Wyższej Szkoły im. Pawła Włodkowica w Płocku na kierunku: Edukacja Wczesnoszkolna i Wychowanie Przedszkolne. Absolwentka Oxford Cherwell College w Wielkiej Brytanii oraz policealnej szkoły medycznej na kierunku Ratownik Medyczny