ROZWÓJ I POTRZEBY DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

Wiek przedszkolny dziecka jest to okres, w którym zachodzą istotne zmiany rozwojowe w obszarze intelektu, emocji oraz socjalizacji dziecka, dzięki czemu dziecko to coraz lepiej przystosowuje się do środowiska, w którym żyje. Do najważniejszych procesów rozwojowych pomiędzy 3 i 4 a 6 rokiem życia dziecka zaliczyć można następujące:

- zmianę w zakresie świadomości siebie jako jednostki oraz w zakresie relacji z innymi osobami,

- odkrycie siebie jako jednostki decydującej o własnych działaniach,

- stopniowe stawanie się twórcą własnych działań i przejmowanie w tym zakresie inicjatywy,

- podejmowanie działań w celu utrzymywania relacji z innymi ludźmi, zgodnie wyuczonymi rolami,

- pojawienie się u dziecka motywacji do współpracy z innymi,

-stopniowe opanowywanie umiejętności zapewniających bezkonfliktowe działanie w coraz bardziej złożonych sytuacjach.

            Rozwój poznawczy i intelektualny polega na doskonaleniu funkcji poznawczych i czynności umysłowych w sposób bezpośredni – sensoryczny lub pośredni – umysłowy. W okresie przedszkolnym u dziecka zauważalny jest znaczący rozwój umiejętności zapamiętywania, przypominania oraz wyobrażania sobie różnych zjawisk, co jest bezpośrednio powiązane z rozwojem mowy. Umiejętność mówienia u dzieci w wieku trzech-czterech lat ogranicza się do wypowiadania dwu- lub trzyskładnikowych zdań prostych – oznajmujących lub pytających. Następnie, w wieku od czterech do sześciu lat obserwujemy intensywny rozwój umiejętności mówienia, polegającej na rozszerzeniu zasobu słownictwa używanego przez dziecko, konstruowaniu zdań złożonych z użyciem spójników, właściwym używaniu przyimków i gramatycznych końcówek wyrazów, używaniu liczby mnogiej, czasu przeszłego i przyszłego itp.

Dziecko w wieku przedszkolnym zaczyna uczyć się zapamiętywania – proces ten nie jest już mimowolny, ale staje się wynikiem dziecięcych starań. Ponadto w okresie tym pojawia się tzw. myślenie intuicyjne – dziecko opiera się na własnym doświadczeniu i podejmuje decyzje poprzez przywoływanie i porównywanie ze sobą obrazów zarejestrowanych w pamięci, co następuje w sposób intuicyjny. Omawiając cechy rozwoju poznawczego, warto odwołać się do teorii koncepcji rozwoju intelektualnego stworzonej przez J. Piageta, wybitnego szwajcarskiego psychologa. J. Piaget w swej koncepcji wyróżnił 4 etapy rozwoju poznawczego dziecka, a mianowicie:

1. stadium sensoryczno-motoryczne, zwane też stadium inteligencji praktycznej, obejmujące pierwszy i drugi rok życia dziecka,
2. stadium przedoperacyjne, zwane inaczej stadium inteligencji reprezentującej, obejmujące okres od drugiego do siódmego roku życia dziecka,
3. stadium operacji konkretnych, obejmujące okres od siódmego do jedenastego bądź dwunastego roku życia dziecka,
4. stadium operacji formalnych, przypadające na okres powyżej dwunastego roku życia.

Według powyższej klasyfikacji okres przedszkolny jest to czas przypadający na drugie stadium rozwoju poznawczego dziecka. Dla tego etapu charakterystyczne są następujące cechy rozwoju poznawczego:

- egocentryzm, a więc postrzeganie i opisywanie przez dziecko świata wyłącznie ze swej własnej perspektywy,

- myślenie animistyczne, polegające na nadawaniu zjawiskom i przedmiotom nieożywionym cech ludzkich i właściwości psychicznych, np. przekonanie dziecka, że zabawki idą spać w nocy,

- myślenie wyobrażeniowe i intuicyjne, poprzez przywoływanie w pamięci obrazów.

Emocjonalność dziecka w wieku przedszkolnym podlega oddziaływaniom jego wyobraźni i czynnikom zewnętrznym pochodzącym ze świata rzeczywistego. Tym samym dziecko na początku odkrywa swoje przeżycia jako efekt oddziaływania różnych sił – zewnętrznych jak i wewnętrznych, a następnie próbuje zrozumieć ich przyczyny i mechanizmy tak, by móc z czasem zacząć opanowywać dane emocje, a więc zarządzać własnymi uczuciami.

Autor: Patrycja - Ukończyła Business School Studium Policealne na kierunku Psychologia i Socjologia oraz Wyższą Szkołę Pedagogiczną ZNP w Warszawie na kierunku wychowanie przedszkolne i edukacja wczesnoszkolna z terapią pedagogiczną.