Zabawa ma znaczenie

Zabawa jest główną formą aktywności dziecka w wieku przedszkolnym. Obserwując bawiące się dziecko możemy je bliżej poznać, to czym się interesuje, co myśli, jakie ma wyobrażenia, a także określić jego poziom uspołecznienia oraz rozwój emocjonalny.

Zabawa jest naturalna, kształtuje osobowość, pobudza fantazję, rozwija zmysł organizacji. Jest głównym środkiem stymulacji rozwoju dzieci, przede wszystkim dlatego, że jest naturalna, tym samym – bardzo autentyczna, bo pochodzi od dziecka. Oczywiście potrzebuje wsparcia dorosłych, ale nawet gdy zabawa jest organizowana przez osobę dorosłą, to powinna należeć do dziecka, spełniać jego potrzeby, być otwarta na treść jej przebiegu, tak by mogło czerpać z niej radość. Dzięki temu maksymalizujemy możliwości intelektualne, emocjonalne dziecka.

Ważne jest, aby zabawy przybierały różne formy, wpływające na wszechstronność.

Wyróżniamy poszczególne rodzaje zabaw, oto niektóre z nich:

Manipulacyjne – można je zaobserwować już od pierwszych miesięcy życia, od kiedy dziecko opanuje czynność chwytania, czyli między 4 a 5 miesiącem życia i trwają aż do wieku przedszkolnego. Dziecko 3 letnie jest u szczytu swoich możliwości manipulacyjnych. Dziecko poznaje świat poprzez oglądanie przedmiotów ich dotykanie, zapoznaje się z ich kształtem, fakturą, określa twardość struktur poprzez chwytanie i uderzanie. Zapoznaje się z dźwiękami, które mogą wywołać. Manipulowanie to podstawowa forma zabawy przejawiająca pierwsze kroki w poznawaniu świata. Dziecko spostrzega przedmiot za pomocą zmysłu, a następnie przechodzi do aktywności z nim związanej. Dzięki temu, postępuje rozwój sensoryczny i poznawczy.

Konstrukcyjne- tradycyjne klocki, budowle z piasku, budowanie domków, szałasów, lepienie, babki z piasku. Te aktywności są następstwem zabaw manipulacyjnych.

Początkowo dziecko nie zastanawia się nad doborem materiałów, a z czasem metodą prób, błędów, obserwacji zachowań przedmiotów, zaczyna pojmować ich różnice wielkości i wagi, dzięki czemu tworzy coraz doskonalsze konstrukcje.

Jakie płyną z nich korzyści?

- rozwijają zdolności planowania: w czasie tworzenia konstrukcji dziecko uczy się przewidywać następstwa swoich działań i planować kolejne kroki

- ćwiczą koordynację wzrokowo-ruchową: budowanie z instrukcją, odwzorowywanie konkretnych etapów pomaga rozwijać koordynację ręka-oko niezwykle ważną w czasie dalszej nauki w szkole

- doskonalą umiejętności manipulowania przedmiotami i angażują małą motorykę: dopasowywanie elementów, dokręcanie śrubek, uczą precyzji, co przydaje się w szkole w nauce pisania, kreślenia linii, jeżdżenia po śladzie

- rozbudzają kreatywność

- zaspakajają potrzeba tworzenia, dają przyjemność estetyczną

- pomagają ćwiczyć uwagę i koncentrację: zabawy konstrukcyjne w przeciwieństwie do tych tematycznych i ruchowych przebiegają zazwyczaj w ciszy i skupieniu

- uczą samodzielnego myślenia i działania

- dają poczucie sprawstwa

Tematyczne – polegają na przyjęciu jakiejś roli, stworzenie fikcji na zasadzie naśladownictwa – często sytuacji z życia codziennego, które dzieci obserwują. Uzewnętrzniają swoje spostrzeżenia np. w zabawie w dom jest mama, tata i dzieci, rodzice zajmują się nimi, spędzają czas, pracują, robią zakupy itd. To wszystko przejaw tego ile chłoną na co dzień, jakie normy przyjmują , jak się funkcjonuje w społeczeństwie.

Dziecko uczestnicząc w zabawach tematycznych jest dojrzalszą wersją samego siebie.

Każda zabawa, ma przebieg logiczny, a to jak dziecko zachowuje się w roli którą przybiera odbiega od tego jak zachowałoby się w takiej samej sytuacji na co dzień. Zabawy tematyczne wyznaczają granicę stopnia rozwoju dzieci młodszych i starszych. Dzieci młodsze są mniej doświadczone, mają uboższy zasób słownictwa, a przede wszystkim odnoszenie się do wszystkich sytuacji w otoczeniu z pozycji własnej osoby i swoich potrzeb sprawia, że zabawy tematyczne dzieci 3-4 letnich różnią się bardzo od tego samego rodzaju zabaw dzieci 5-6 letnich.

Ruchowe – prozdrowotne właściwości aktywności fizycznej są powszechnie znane. Ruchliwość dziecka, nieraz wręcz zadziwiająca dorosłego, także jest naturalna. Pozytywnie wpływa na rozwój, między innymi na sprawność, motorykę, pojęcie usytuowania przestrzennego, wzmocnienie rozrastającego się układu kostnego i mięśniowego.

Poniżej wyszczególnione przykładowe rodzaje zabaw ruchowych:

-zabawy orientacyjno-porządkowe wyrabiają umiejętność oceny kierunku i odległości, orientację w przestrzeni, uczą biegania bez potrącania, omijania przeszkód,

- zabawy bieżne angażują duże grupy mięśniowe, pobudzają krążenie, oddychanie, 

- zabawy równoważne rozwijają zdolność utrzymywania równowagi, uczą przekraczania przeszkód, działają mobilizująco na układ nerwowy,

- zabawy z czworakowaniem działają na organizm wszechstronnie- tak na układ wegetatywny, jak i ruchowy,

- zabawy z elementem skoku i podskoku pobudzają krążenie i oddychanie,

- zabawy z elementem wspinania i włażenia ćwiczą sprawność pokonywania przeszkód,

- zabawy z elementem rzucania, chwytania , toczenia, celowania rozwijają umiejętność rzucania, chwytania, zdolność oceny kierunku i odległości,

- zabawy rytmiczno- ruchowe wpływają na ogólne usprawnianie ruchowe dzieci, wyrabiają poczucie rytmu, koordynację ruchową, ćwiczą oddech.

Zabawy ruchowe można połączyć z muzycznymi – taniec, inscenizacje piosenki, reagujące na rytm piosenki związane z budową piosenki, taneczne polegające śpiewaniu piosenki z jednoczesnym wykorzystaniem ruchów zgodnych z jej charakterem.

Warto obserwować dziecko podczas zabawy, wspierać go w niej. Dać możliwość różnorodnej aktywności. . Zwłaszcza w czasach wszechobecnej elektroniki, która bardzo ogranicza aktywność dziecka. Jeśli jest już ona w życiu małego człowieka obecna, to niech tablet, komputer czy telefon będzie jedynie alternatywą i dodatkową umiejętnością, a nie przeważającą aktywnością. Szkoda na nie dzieciństwa i potencjału jaki drzemie w dziecku. Najlepiej przeplatać zabawy ruchowe z bardziej statecznymi

Autor: Katarzyna

Wychowawca Grupy Delfiny